آی یو دی (IUD) یک وسیله کوچک برای پیشگیری طولانی‌مدت از بارداری است که توسط متخصص در رحم قرار می‌گیرد. این روش، با اثربخشی بیش از 99 درصد، یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌ها محسوب می‌شود.
فرآیند تعبیه IUD نسبتا سریع است و پس از آن، فرد می‌تواند برای چندین سال بدون نگرانی از بارداری ناخواسته، زندگی کند. با این حال، مشاوره با متخصص برای آگاهی از مراحل تعبیه IUD و مراقبت‌های پس از آن ضروری است.
IUD چیست؟
آی یو دی (IUD) که مخفف عبارت Intrauterine Device به معنای وسیله داخل رحمی است، یک دستگاه کوچک پلاستیکی، اغلب به شکل حرف T انگلیسی است. این وسیله توسط بهترین متخصص زنان یا ماما در داخل حفره رحم قرار داده می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) این روش را تایید کرده و میلیون‌ها زن در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند. آی یو دی‌ها بسته به نوعشان، می‌توانند از حدود 3 تا بیش از 10 سال از بارداری جلوگیری کنند و یکی از روش‌های پیشگیری طولانی‌مدت و برگشت‌پذیر به شمار می‌روند.
نکته مهم این است که هر زمان فرد تصمیم به بارداری بگیرد، می‌تواند با مراجعه به پزشک، آی یو دی را خارج کند و قدرت باروری به سرعت به حالت قبل بازمی‌گردد.
مراجعه به پزشک متخصص برای انجام این روش اهمیت زیادی دارد تا با بررسی شرایط فرد، مناسب‌ترین نوع آییودی انتخاب و با رعایت نکات بهداشتی و ایمنی، به درستی جایگذاری شود.
دکتر مرضیه نوری، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی، با تجربه در زمینه سلامت زنان، خدمات مختلفی از جمله تعبیه دستگاه IUD را انجام می‌دهند. ایشان با توجه به شرایط و نیاز هر فرد، گزینه مناسب پیشگیری از بارداری را پیشنهاد می‌کنند تا انتخابی آگاهانه و مطمئن داشته باشید.
- 📍 تهران، بلوار ایتالله کاشانی، جنب خیابان مهران، ساختمان مهران، طبقه سوم، واحد 17
- 🕙 یکشنبه، دوشنبه و سه شنبه – 15 الی 20
- 📞 ۰۹۳۳۵۵۴۷۱۰۵
آی یو دی چگونه از بارداری پیشگیری می‌کند؟
مکانیسم عمل آی یو دی بسته به نوع آن (مسی یا هورمونی) کمی متفاوت است، اما هدف اصلی هر دو نوع، ایجاد شرایطی نامساعد برای اسپرم و جلوگیری از لقاح یا لانه‌گزینی تخمک بارور شده است.
به طور کلی، بدن، آی یو دی را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی می‌کند و یک واکنش التهابی موضعی در رحم ایجاد می‌کند. این پاسخ ایمنی، محیط رحم را برای اسپرم‌ها نامساعد می‌سازد و حرکت آن‌ها را به سمت لوله‌های فالوپ (جایی که لقاح رخ می‌دهد) دشوار می‌کند.
- آی یو دی مسی: این نوع آی یو دی، یون‌های مس را در رحم آزاد می‌کند. مس برای اسپرم‌ها سمی است و توانایی حرکت و بارور کردن تخمک را از آن‌ها می‌گیرد. همچنین، التهاب ناشی از حضور مس، پوشش داخلی رحم (اندومتر) را تغییر می‌دهد و از لانه‌گزینی احتمالی تخمک بارور شده جلوگیری می‌کند.
- آی یو دی هورمونی: این نوع آی یو دی، مقدار کمی هورمون پروژستین (شکل مصنوعی هورمون پروژسترون) را به طور موضعی در رحم آزاد می‌کند. این هورمون باعث ضخیم شدن مخاط دهانه رحم می‌شود، که مانند یک سد عمل کرده و ورود اسپرم به داخل رحم را بسیار سخت می‌کند.
مزایای استفاده از IUD در مقایسه با سایر روش‌های پیشگیری از بارداری
آی یو دی به دلایل متعددی یک گزینه جذاب برای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود:
| اثربخشی بسیار بالا: آی یو دی یکی از مطمئن‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است و میزان موفقیت آن در جلوگیری از بارداری بیش از 99 درصد است. |
| طولانی‌مدت بودن: پس از یک بار جایگذاری، بسته به نوع آی یو دی، می‌توانید برای 3 تا 10 سال یا بیشتر، بدون نیاز به اقدام روزانه یا ماهانه، از بارداری پیشگیری کنید. |
| برگشت‌پذیری: هر زمان که بخواهید باردار شوید، پزشک می‌تواند آی یو دی را خارج کند و قدرت باروری شما به سرعت به حالت طبیعی بازمی‌گردد. |
| راحتی استفاده: پس از جایگذاری، نیازی به یادآوری روزانه (مانند قرص) یا استفاده قبل از هر رابطه جنسی (مانند کاندوم) نیست. |
| مقرون‌به‌صرفه بودن در درازمدت: اگرچه هزینه اولیه جایگذاری آی یو دی ممکن است بیشتر از سایر روش‌ها به نظر برسد، اما با توجه به مدت زمان طولانی اثربخشی آن، در مجموع یک روش اقتصادی است. |
| عدم تداخل با رابطه جنسی: آی یو دی هیچ اختلالی در رابطه جنسی ایجاد نمی‌کند. |
| فواید جانبی در نوع هورمونی: آی یو دی‌های هورمونی می‌توانند به کاهش خونریزی شدید قاعدگی، دردهای قاعدگی و درد ناشی از آندومتریوز کمک کنند. |
| مناسب برای دوران شیردهی: استفاده از آی یو دی، به‌ویژه نوع هورمونی، در دوران شیردهی منعی ندارد و بر میزان شیر مادر تاثیر نمی‌گذارد. |
| عوارض کمتر در مقایسه با برخی روش‌های هورمونی سیستمیک: از آنجا که آی یو دی هورمونی، هورمون را به طور موضعی در رحم آزاد می‌کند، میزان هورمون ورودی به جریان خون و عوارض سیستمیک ناشی از آن کمتر از قرص‌های ضدبارداری است. |
مراحل انجام فرآیند تعبیه IUD
فرایند جایگذاری آییودی با یک معاینه و مشاوره اولیه آغاز می‌شود که در آن پزشک وضعیت سلامت فرد را بررسی کرده و در صورت نیاز، آزمایش‌هایی مانند تست پاپ اسمیر یا بررسی عفونت‌های مقاربتی را انجام می‌دهد. بهترین زمان برای این کار معمولاً روزهای پایانی قاعدگی است که دهانه رحم کمی بازتر است و وارد کردن آییودی را ساده‌تر می‌کند.
در روز انجام این فرایند، فرد به پشت دراز می‌کشد و پزشک با کمک اسپکولوم دهانه رحم را باز نگه میدارد و آن را ضدعفونی می‌کند. سپس با ابزاری عمق رحم اندازه‌گیری شده و آییودی، که در ابتدا بازوهای آن جمع شده‌اند، از طریق لوله‌ای باریک وارد رحم شده و در جای مناسب قرار می‌گیرد؛ پس از آن بازوهای آن باز شده و به شکل T درمی‌آیند.
پس از جایگذاری ممکن است فرد کمی احساس درد، گرفتگی یا سرگیجه داشته باشد که معمولاً طی چند ساعت یا روز برطرف می‌شود. در برخی موارد، پزشک برای اطمینان از قرارگیری صحیح، انجام سونوگرافی را توصیه می‌کند.
چه زمانی باید برای تعویض یا برداشتن IUD اقدام کرد؟
آی یو دی یک روش دائمی نیست و پس از مدتی نیاز به تعویض یا برداشتن دارد. موارد اصلی برای اقدام به این کار عبارتند از:
- پایان مدت اثربخشی: هر آی یو دی یک طول عمر مشخص دارد (مثلا پاراگارد تا 10 سال، میرنا تا 8 سال، کایلینا تا 5 سال و اسکایلا تا 3 سال). پس از اتمام این دوره، آی یو دی باید خارج و در صورت تمایل، یک آی یو دی جدید جایگزین شود.
- تمایل به بارداری: اگر تصمیم به بارداری گرفتید، می‌توانید در هر زمانی به پزشک مراجعه کنید تا آی یو دی شما را خارج کند.
- بروز عوارض یا مشکلات: در موارد نادر، ممکن است عوارضی مانند درد شدید و مداوم، خونریزی شدید، عفونت، یا جابجایی آی یو دی رخ دهد که نیاز به برداشتن آن باشد.
- مشکوک بودن به بارداری: اگرچه احتمال بارداری با آی یو دی بسیار کم است، اما در صورت وقوع، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
- احساس جابجایی نخ آی یو دی: اگر حس می‌کنید نخ آی یو دی کوتاه‌تر یا بلندتر از حد معمول شده یا اصلاً آن را حس نمی‌کنید، ممکن است نشانه‌ای از جابجایی آی یو دی باشد و باید به پزشک مراجعه کنید.
فرآیند برداشتن آی یو دی نیز توسط پزشک انجام می‌شود و ساده‌تر و سریع‌تر از جایگذاری آن است. پزشک با کشیدن آرام نخ‌های آی یو دی، آن را از رحم خارج می‌کند.
آی یو دی برای چه کسانی مناسب نیست؟
اگرچه آی یو دی یک روش بسیار موثر و بدون خطر برای بسیاری از زنان است، اما برای همه افراد گزینه درستی نیست. در شرایط زیر، استفاده از آی یو دی توصیه نمی‌شود یا باید با احتیاط و مشورت دقیق پزشک انجام گیرد:
- بارداری قطعی یا مشکوک: آی یو دی نباید در دوران بارداری جایگذاری شود.
- عفونت‌های لگنی فعال یا اخیر: ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) یا عفونت‌های مقاربتی درمان نشده.
- سرطان رحم یا دهانه رحم.
- خونریزی واژینال با علت نامشخص: ابتدا باید علت خونریزی مشخص و درمان شود.
- ناهنجاری‌های ساختاری رحم: وجود فیبروم‌های بزرگ که شکل حفره رحم را تغییر داده‌اند یا سایر ناهنجاری‌های رحمی.
- حساسیت به مس یا بیماری ویلسون (برای آی یو دی مسی): بیماری ویلسون یک اختلال ژنتیکی است که باعث تجمع مس در بدن می‌شود.
- بیماری کبدی فعال یا سرطان سینه (برای آی یو دی هورمونی).
- نقص سیستم ایمنی یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
- سابقه حاملگی خارج رحمی (در برخی موارد و بسته به نظر پزشک).
- زنانی که شرکای جنسی متعددی دارند یا شریک جنسی آن‌ها شرکای متعددی دارد (به دلیل افزایش خطر عفونت‌های مقاربتی).
پزشک پس از ارزیابی کامل شرایط شما، بهترین روش پیشگیری از بارداری را به شما پیشنهاد خواهد داد.
بررسی نهایی برای تعبیه دستگاه IUD
دستگاه داخل رحمی (IUD) یکی از روش‌های مطمئن و راحت پیشگیری از بارداری است که با قرار گرفتن داخل رحم، از بارداری جلوگیری می‌کند و معمولاً تا چند سال نیازی به مراقبت خاصی ندارد. گذاشتن این دستگاه باید توسط پزشک و در شرایط بهداشتی انجام شود تا احتمال عفونت یا مشکلات دیگر کم شود. انتخاب نوع مناسب IUD و پیگیری منظم، کمک می‌کند تا این روش برای فرد بهترین نتیجه را داشته باشد و نگرانی‌ها کاهش پیدا کند.
