مراحل و نکات مهم زایمان سزارین برای مادران آینده

زایمان سزارین یکی از شیوه‌های متداول تولد نوزاد است که در دهه‌های اخیر با روندی رو به افزایش مواجه شده است. برخلاف زایمان طبیعی، این روش با عمل جراحی و از طریق برشی در شکم و رحم مادر انجام می‌شود.

گرچه سزارین در گذشته تنها برای موارد اضطراری به کار می‌رفت، اما امروزه به دلایل مختلفی مانند ترجیح شخصی مادر، نگرانی از درد زایمان، یا شرایط پزشکی خاص، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. شناخت مزایا، معایب و شرایط انجام زایمان سزارین به مادران کمک می‌کند تا با آگاهی کامل، تصمیمی مناسب و مطابق با سلامت خود و نوزادشان بگیرند. 

زایمان سزارین چیست؟ (عمل سزارین)

زایمان سزارین یک روش جراحی است که در آن نوزاد از طریق برش‌هایی در دیواره شکم و رحم مادر به دنیا می‌آید. این روش زمانی انجام می‌شود که زایمان طبیعی به دلیل مشکلاتی مانند موقعیت غیرطبیعی نوزاد، مشکلات جفت، دیابت یا فشار خون بالا در مادر یا عدم پیشرفت صحیح زایمان طبیعی ایمن نباشد. سزارین به عنوان یک اقدام اضطراری در طول زایمان یا برنامه ‌ریزی شده قبل از آن انجام می‌شود.

این نوع زایمان تقریبا بی خطر است اما مانند هر عمل جراحی دیگری با خطراتی همچون عفونت، خونریزی یا آسیب به اعضای داخلی همراه است. همچنین، زمان بهبودی بعد از سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است و مادر برای بازگشت به شرایط عادی خود به مدت بیشتری نیاز خواهد داشت.

مزایای عمل سزارین

زایمان سزارین در برخی شرایط می‌تواند گزینه‌ای مناسب تر برای حفظ سلامت مادر و نوزاد باشد. هرچند زایمان طبیعی در حالت کلی ترجیح داده می‌شود، اما در برخی موارد، انجام سزارین ضروری و نجات‌بخش خواهد بود. از جمله مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

✔ حفظ ایمنی مادر و جنین در شرایط پرخطر: زایمان طبیعی معمولاً ترجیح داده می‌شود، اما در برخی موارد، سزارین تنها گزینه ایمن است. به عنوان مثال اگر نوزاد در وضعیت بریچ یا موقعیت غیرطبیعی دیگری باشد یا در صورت مشکلاتی مثل جفت سرراهی یا فشار خون بالا در مادر، سزارین از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند.

✔ کاهش برخی از عوارض پس از زایمان: در برخی مطالعات مشاهده شده که سزارین ممکن است با کاهش خطر بی‌اختیاری ادرار و اختلالات عملکرد جنسی پس از زایمان مرتبط باشد. همچنین احتمال آسیب جسمی به نوزاد در هنگام عبور از کانال زایمان یا کاهش اکسیژن‌رسانی در حین تولد، در سزارین کمتر گزارش شده است.

✔ قابلیت برنامه‌ریزی دقیق زمان زایمان: یکی از مزایای مهم سزارین، امکان تعیین دقیق زمان زایمان است. این ویژگی به‌ویژه برای مادرانی که دارای شرایط پزشکی خاص هستند یا ترجیح می‌دهند تولد نوزاد تحت کنترل بیشتری انجام شود، بسیار سودمند است. همچنین این موضوع به خانواده‌ها فرصت می‌دهد تا بدون استرس و اضطرار برای روز زایمان آماده شوند.

معایب عمل سزارین برای مادر و نوزاد

عمل سزارین با وجود مزایای خود، معایب و خطراتی نیز دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از معایب این روش عبارتند از:

❌ خطرات احتمالی جراحی: مانند هر عمل جراحی دیگر، سزارین نیز ممکن است خطراتی همچون عفونت، خونریزی و آسیب به اعضای داخلی بدن مثل مثانه یا روده‌ها  را به همراه داشته باشد. این مشکلات نیاز به درمان‌ یا بستری طولانی در بیمارستان دارد.

❌ مدت زمان بهبودی طولانی: برخلاف زایمان طبیعی، مادرانی که سزارین می‌شوند مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. این بهبودی طولانی شامل درد محل برش، محدودیت ‌های فیزیکی و زمان بیشتر برای بازگشت به فعالیت ‌های روزمره می‌باشد.

❌ خطرات برای نوزاد: اگرچه سزارین در موارد خاص ایمن است، اما نوزادانی که به روش سزارین به دنیا می‌آیند نسبت به نوزادانی که به روش طبیعی متولد می‌شوند، بیشتر در معرض مشکلات تنفسی اولیه قرار می‌گیرند. زیرا در زایمان طبیعی، فشار وارد شده به نوزاد هنگام عبور از کانال زایمان به تخلیه مایعات ریه‌ ها کمک می‌کند.

❌ افزایش خطر سزارین در بارداری ‌های بعدی: مادرانی که یکبار سزارین شده‌اند، احتمال بیشتری برای نیاز به سزارین در بارداری‌ های آینده دارند.

این معایب نشان می‌دهند که سزارین باید تنها در شرایطی که به دلایل پزشکی ضروری است، انجام شود و برای مادرانی که می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند، انتخاب مناسبی نیست.

 زایمان سزارین برای چه مادرانی مناسب است؟

زایمان سزارین برای مادرانی مناسب است که شرایط خاص پزشکی دارند که انجام زایمان طبیعی را خطرناک یا غیرممکن می‌سازد. برخی از شرایطی که نیاز به سزارین را ایجاد می‌کنند، عبارتند از:

• اگر نوزاد در وضعیت بریچ یا در موقعیت عرضی قرار داشته باشد، سزارین بهترین گزینه می‌باشد.
• در صورتی که جفت در مکان‌ های غیرطبیعی مانند جفت سرراهی قرار می‌گیرد، زایمان طبیعی خطرناک است و سزارین ضروری خواهد بود.
• اگر مادر مبتلا به بیماری ‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری، مشکلات قلبی یا سایر مشکلات پزشکی باشد که زایمان طبیعی را خطرناک می‌کند، سزارین پیشنهاد می‌شود.
• در برخی موارد، اگر لگن مادر به اندازه کافی برای عبور نوزاد از آن تنگ باشد یا مادر دچار مشکلات فیزیکی خاصی باشد، سزارین گزینه مناسبی است.
• مادرانی که قبلا سزارین کرده‌اند، به خصوص اگر برش قبلی عمودی بوده باشد، در بارداری ‌های بعدی نیاز به سزارین خواهند داشت.
• در صورتی که زایمان طبیعی به مدت طولانی متوقف شود یا پیشرفتی نداشته باشد و نوزاد نمی‌تواند از کانال زایمان عبور کند، سزارین لازم خواهد بود.

انواع زایمان سزارین

زایمان سزارین به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام بسته به شرایط مادر و نوزاد انتخاب می‌شود.

سزارین برنامه‌‌ریزی شده

این نوع سزارین زمانی انجام می‌شود که از قبل تصمیم گرفته شده باشد و هیچ شرایط اضطراری برای مادر یا نوزاد وجود نداشته باشد. در این حالت، پزشک بر اساس دلایلی مانند موقعیت غیرطبیعی نوزاد، مشکلات پزشکی مادر مانند دیابت یا فشار خون بالا یا تجربه قبلی سزارین تصمیم به انجام این روش می‌گیرد. در سزارین برنامه ‌ریزی شده، زمان زایمان از قبل تعیین می‌شود و بر اساس شرایط مادر و نوزاد، انتخاب تاریخ و زمان انجام عمل انجام می‌گیرد.

سزارین اضطراری

این نوع سزارین زمانی انجام می‌شود که در حین زایمان طبیعی، مشکلات غیرمنتظره‌ ای پیش می‌آید که نیاز به زایمان فوری از طریق عمل جراحی است. این مشکلات شامل مواردی مانند:

• تغییرات در وضعیت نوزاد یا کاهش ضربان قلب نوزاد
• عدم پیشرفت طبیعی زایمان
• مشکلات جدی برای مادر مانند خونریزی شدید یا فشار خون بسیار بالا
• مشکلات در جفت  مانند جفت سرراهی

مراحل زایمان سزارین از ورود به اتاق عمل تا تولد نوزاد

مراحل زایمان سزارین به صورت یک عمل جراحی برنامه ‌ریزی شده یا اضطراری انجام می‌شود. ابتدا، مادر به اتاق عمل منتقل شده و بی‌حسی ناحیه‌ ای  اپیدورال یا اسپاینال به او تزریق می‌شود تا از درد جلوگیری شود. سپس، پزشک برشی در ناحیه پایین شکم حدود یک سانتی‌ متر بالاتر از خط موی شرمگاهی ایجاد کرده و به رحم دسترسی پیدا می‌کند. این برش ‌ها افقی است تا بعد به راحتی جوش بخورد. بعد از آن، نوزاد از رحم خارج می‌شود و فورا بعد از تولد به مادر داده می‌شود تا اولین تماس را با او برقرار کند.

پس از تولد نوزاد، پزشک جفت را از رحم خارج کرده و برش‌ها را بخیه می‌زند. در نهایت، شکم مادر بخیه می‌شود و او به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا تحت نظارت قرار گیرد. بهبودی بعد از زایمان سزارین به زمان بیشتری نیاز دارد و مادر تا چند روز در بیمارستان بستری است تا از نظر عوارض احتمالی مانند عفونت یا خونریزی کنترل شود.

پاسخ به پرسش‌های رایج درباره زایمان سزارین

سخن آخر

زایمان سزارین یک روش ایمن و موثر است که در مواقع خاص پزشکی برای حفظ سلامت مادر و نوزاد انجام می‌شود، اما مانند هر عمل جراحی دیگر نیازمند دقت و مراقبت ویژه‌ ای است. برای انجام چنین عمل ‌های حساس، انتخاب بهترین جراح زنان و زایمان با تجربه و مهارت بالا اهمیت زیادی دارد.

دکتر مرضیه نوری، جراح و متخصص زنان و زایمان با سال ‌ها تجربه در زمینه زایمان ‌های طبیعی و سزارین، با بهره ‌گیری از تکنیک ‌های نوین و دانش روز، توانسته است به بسیاری از مادران در مراحل مختلف بارداری و زایمان کمک کند. حضور ایشان در فرآیند درمانی، همراه با دقت و توجه به نیازهای خاص هر فرد، موجب تجربه ‌ای ایمن و بدون استرس در دوران بارداری و زایمان می‌شود.